[Myanmar weather watch] New doc: မိုးႀကိဳ . . . မိုးလြန္ . . . မိုးတိမ္ေတာင္ ေတြနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရာ...

Aung Myin Oo posted in Myanmar weather watch Aung Myin Oo created the doc: "မိုးႀကိဳ . . . မိုးလြန္ . . . မိုးတိမ္ေတာင္ ေတြနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရာသီဥတု " ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ မုတ္သံု ရာသီေလကို ခံစားရတဲ့ ႏိုင္ငံ ျဖစ္တာနဲ႔ အညီ အေနာက္ေတာင္ မုတ္သံု ရာသီကို မိုးရာသီ၊ ဒီမိုးရာသီ မွာမွ မိုးဦး၊ မိုးလယ္၊ မိုးေႏွာင္း ကာလဆိုၿပီး ခြဲျခား သတ္မွတ္ထား တာကို လူေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားက အနည္း ဆံုးေတာ့ တီးမိေခါက္ မိရွိတတ္ ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ မိုးရာသီမက်ေရာက္မီ မိုးေလးေတြ ရြာတတ္ ေသးတာ၊ မိုးရာသီၿပီး ဆံုးသြားေပမယ့္ မိုးေလးေတြ ရြာတတ္ေသးတာကုိေတာ့ သိၾကသူေတာ္ေတာ္ နည္းတာကုိ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ေအာက္တုိဘာ၊ ႏုိဝင္ဘာေရာက္တာနဲ႔ ပြင့္လင္းရာသီေရာက္ျပီဆုိျပီး မွားယြင္း ေျပာေန ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ မိုးေလဝသ ဌာနကေတာ့ မိုးရာသီမက်ေရာက္မီ မိုးေလးေတြ ရြာ တတ္တဲ့ ကာလ ကို မိုးႀကိဳကာလ၊ မိုးရာသီကုန္ၿပီးတဲ့ေနာက္ မိုးေလး ေတြ ဆက္ရြာ ေနေသးတဲ့ ကာလ ကို မိုးလြန္ကာလ ဆိုၿပီး သတ္မွတ္ေခၚ ေဝၚပါတယ္။ ဒီကာလႏွစ္ခုတို႔ဟာ ရာသီဥတုအေနနဲ႔ ထူးျခားမႈေတြ ရွိေနပါတယ္။   တကယ္ေတာ့ မိုးႀကိဳကာလနဲ႔ မိုးလြန္ကာလတို႔ဟာ ရာသီကူး ေျပာင္းတဲ့ကာလ (Transition Periods) ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ မိုးႀကိဳကာလဟာ ေႏြရာသီကေန မိုးရာသီကို ကူးေျပာင္းတဲ့ ကာလျဖစ္ ပါတယ္။ မိုးလြန္ရာသီ ကေတာ့ မိုးရာသီကေန ေဆာင္းရာသီကို ကူးေျပာင္းတဲ့ ကာလျဖစ္ပါတယ္။   ရာသီကူးေျပာင္းကာလေတြျဖစ္လို႔ ရာသီဥတုဟာ အထိုင္မက်ပါဘူး။ မိုးေလဝသ လိုေျပာရရင္ေတာ့ ေလထုဟာ မတည္ၿငိမ္တဲ့ေလထုေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ျဖစ္တဲ့ တိမ္ေတြကလည္း ေလထုမတည္ၿငိမ္မႈက ျဖစ္တဲ့တိမ္ေတြ၊ လြတ္လြတ္ လပ္လပ္ အတိုင္းအဆမဲ့ႀကီးထြားၾကတဲ့တိမ္ေတြ (Free Convection Clouds) ျဖစ္ပါတယ္။   ဒီတိမ္ေတြကို ကေန႔ေတာ့ မိုးတိမ္ေတာင္ေတြလို႔ ေခၚပါတယ္။ မိုးတိမ္ေတာင္ ဆိုတာဟာ မိုးေလဝသမွာ သတ္မွတ္ ထားတဲ့ အေျခခံတိမ္ ၁၀ မ်ိဳးထဲမွာ အထူးျခားဆံုးတိမ္ အမ်ိဳးအစားျဖစ္ပါ တယ္။ အၾကမ္း အားျဖင့္ေျပာရရင္ ဒီတိမ္ ေတြဟာ ေအာက္ေျခက ေပ ၁၅၀ဝ ေလာက္ အထိ နိမ့္ဆင္းေနၿပီး တိမ္ထိပ္ကေတာ့ ကမၻာ့ရာသီ ဥတုအလႊာ ေျမစပ္ ေလထုလႊာျဖစ္တဲ့ ထ႐ိုပိုစဖီးယားအဆံုးျဖစ္တဲ့ ၁၀ မိုင္ (ေပ ၅၅၀ဝ၀) ေလာက္အထိ ျမင့္မားတတ္ၾကပါ တယ္။   ဒါေတာင္ ထ႐ိုပိုစဖီးယားအဆံုးျဖစ္တဲ့ Tropopause အျမင့္ကို ေက်ာ္တက္မရလို႔ ဒီအျမင့္ေလာက္နဲ႔ ရပ္လိုက္ ၾကရတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတာင္ Tropopause ေရာက္တဲ့အထိ အရွိန္မေသႏိုင္ေသးတဲ့ တိမ္ေတာင္ေတြ က်ေတာ့ အထက္မတက္ႏိုင္ေတာ့ ေဘးကိုခြဲျဖာၿပီးထြက္သြားလိုက္ ေတာ့ ဒီတိမ္ေတာင္ မ်ိဳးေတြ က်ေတာ့ ထိပ္ျပားႀကီးနဲ႔ ေဘးကားေနတဲ့ သဏၭာန္ႀကီးေတြ ေဆာင္ထား တတ္ၾကပါတယ္။ ဒီအခါ ေပခံုသဏၭာန္ (Anvil Shape) ရွိလာ တတ္ ၾကပါတယ္။ ျမင့္မားလြန္းတဲ့တိမ္ေတာင္ေတြရဲ႕ အျမင့္ေၾကာင့္ ဒီတိမ္ေတြဟာ အရည္ဖြဲ႕အျမင့္ (Condensation Level) ၊ ေရခဲအျမင့္ (Freezing Level) စတာ ေတြအားလံုးကို ေက်ာ္လြန္သြားၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီတိမ္ေတာင္ေတြထဲမွာ အရည္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ပစၥည္း (Hygroscopic Materials) ပါဝင္ေန ပါတယ္။ ေရေငြ႕ (Water Vapour) ၊ ေရမႈန္ ေရမႊား(Water Droplets) ၊ ေရေပါက္အရြယ္မ်ိဳးစံု (Water Drops) (အခ်င္း ဝ ဒသမ ဝ၁ မမ မွ ၅ ဒသမ ၅ မမအထိ)၊ ေရခဲမႈန္မ်ား (Ice Crystals)၊ ေရခဲမွတ္ေအာက္ အေအးလြန္ေရမ်ား (Super-Cooled Water) စတဲ့ အမ်ိဳးစံုပါေနတဲ့ တစ္ခုတည္းေသာတိမ္ျဖစ္ပါတယ္။   ဒါထက္ ပိုမို ထူးျခားတာကေတာ့ ဒီတိမ္ေတြထဲမွာ အထက္ - ေအာက္ ဦးတည္ၿပီး အရွိန္ျပင္းစြာ တိုက္ခတ္ေနတဲ့ ေထာင္လိုက္ေလစီးေၾကာင္းေတြ ရွိေနတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ တိမ္ျဖစ္ကာစမွာ အထက္တက္ေလစီးေၾကာင္း ေတြက တိမ္ထိပ္ ေတြကို အျမင့္ဆံုးေရာက္ေအာင္ လုပ္ေပးလိုက္ၿပီး အားအျပည့္အဝဆံုး ျဖစ္ၿပီးတာနဲ႔ ေအာက္ဆင္းတဲ့ ေလေတြ တိမ္ထဲမွာ စတင္တိုက္ခတ္ေတာ့တာပါပဲ။ ဒီလိုထူးျခားမႈမ်ားကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး မိုးတိမ္ေတာင္ တစ္ခု ဟာ တျခား ဘယ္တိမ္အမ်ိဳးအစားကမွ မဖန္တီးေပးႏိုင္တဲ့ ရာသီဥတုျဖစ္ စဥ္ေတြကို ျဖစ္ေစေတာ့တာပါပဲ။   စာရင္းခ်ၾကည့္လိုက္ေတာ့ (၁) လွ်ပ္စီးလက္ျခင္း၊ (၂) မိုးၿခိမ္းျခင္း၊ (၃) ေနရာကြက္မိုးႀကီးျခင္း၊ (၄) မိုးသက္ ေလျပင္း တိုက္ခတ္ျခင္း၊ (၅) မိုးႀကိဳးပစ္ျခင္း၊ (၆) မိုးသီးေၾကြျခင္း၊ (၇) ေလဆင္ႏွာေမာင္း တိုက္ခတ္ျခင္း၊ (၈) ေရဆင္ႏွာေမာင္း တိုက္ခတ္ျခင္း၊ (၉) စိုက္ဆင္းေလျပင္းတိုက္ခတ္ျခင္း၊ (၁၀) ပင္လယ္ မီးစုန္းေတာက္ျခင္း၊ (၁၁) လွ်ပ္တစ္ျပက္ေရႀကီးေစျခင္း၊ (၁၂) ေျမၿပိဳက်ေစျခင္း စတာ ေတြကို ျဖစ္ေစတတ္ပါတယ္။   ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းကို ႏွစ္ ၅၀ မွတ္တမ္း ကို အသံုးျပဳၿပီး ေလ့လာတဲ့အခါမွာေတာ့ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္ က စၿပီး မုတ္သံု ေလေတြဟာ ဝင္ေရာက္ရာမွာ ေနာက္က်လာၿပီး အထြက္မွာေတာ့ ေစာလာတာကို ေတြ႕လာ ရ ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး မုတ္သံုကာလအတြင္း မုတ္သံုေလေတြ အေျခတက်မရွိလွဘဲ မၾကာမၾကာ အားျပတ္ အားေလ်ာ့ေနတတ္တာကို ေတြ႕ခဲ့ၾကရပါတယ္။ ဒါေတြကို အေၾကာင္းျပဳ ၿပီး မိုးတိမ္ေတာင္ေတြ ျဖစ္ေပၚ မႈမွာ သိသိသာသာ ေျပာင္းလဲမႈေတြ ျဖစ္ေစခဲ့ပါတယ္။ မိုးတိမ္ေတာင္ေတြဟာ ၂၀ဝ၆ ခုႏွစ္ကစၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ သိသိ သာသာပိုအျဖစ္မ်ားလာရတာမွာ အေၾကာင္းသံုးရပ္ေတြ႕လာရပါ တယ္။   ပထမအေၾကာင္းကေတာ့ မိုးတိမ္ေတာင္ေတြျဖစ္တတ္တဲ့ မိုး ႀကိဳကာလ ပိုမိုရွည္ၾကာလာျခင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။ မိုးႀကိဳကာလကို အရင္ ၁၉၇၈ ေရွ႕ပိုင္းက ဧၿပီလ ၁၅ ရက္ကေန မုတ္သံုေလဝင္ေရာက္ေလ့ ရွိတဲ့ ေမလ ၁၅ ရက္ေန႔အထိ စုစုေပါင္းရက္ ၃၀ ပဲ သတ္မွတ္ ထားခဲ့ပါတယ္။   ဒါေပမဲ့ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္းမွာ မုတ္သံုေလဝင္ ေရာက္မႈေတြဟာ ေနာက္က်လာၿပီး ေမလကုန္ေလာက္မွ ဝင္ေတာ့တာ ေၾကာင့္ မိုးႀကိဳကာလ ဧၿပီလ ၁၅ မွ ေမလကုန္အထိ ၄၅ ရက္ျဖစ္ လာၿပီး ၁၅ ရက္တိုးလာေစ ပါတယ္။ ဒုတိယအခ်က္ကေတာ့ မိုးတိမ္ ေတာင္ေတြျဖစ္တတ္တဲ့ ေနာက္ကာလတစ္ခုျဖစ္တဲ့ မိုးလြန္ကာလ ပိုရွည္ ၾကာလာျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္မတိုင္မီက မိုးလြန္ကာလကို မုတ္သံုေလ ဆုတ္ခြာေလ့ရွိတဲ့ ေအာက္တိုဘာ လ ၁၀ ရက္မွ ႏိုဝင္ဘာလကုန္အထိ သတ္မွတ္ထားလို႔ စုစုေပါင္းရက္ေပါင္း ၅၀ ၾကာျမင့္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္းမွာ မုတ္သံုေလ ေတြဟာေစာၿပီး စက္တင္ဘာ ၁၅ ရက္ေလာက္ကစၿပီး ဆုတ္ခြာ ေလ့ ရွိလာတာ ေၾကာင့္ မိုးလြန္ကာလဟာ စက္တင္ဘာလလယ္ မွ ႏိုဝင္ ဘာလကုန္အထိ ရက္ေပါင္း ၇၅ ရက္ ရွိလာၿပီး ၂၅ ရက္ တိုးလာပါ တယ္။ တတိယအခ်က္ကေတာ့ ၁၉၇၈ မတိုင္မီကာလေတြတုန္းက မုတ္သံု ေလ အင္အား ေတြဟာ မုတ္သံုဝင္တဲ့ ရက္ကစၿပီး ျပန္ထြက္ခြာ သြားတဲ့ေန႔အထိ မိုးရာသီကာလတစ္ခုလံုးမွာ ေန႔စဥ္ အား အတက္ အက် ရွိတတ္တာကလြဲၿပီး ျပတ္ေတာက္သြားတယ္ဆိုတာမရွိခဲ့ဖူးပါ ဘူး။   မိုးရာသီတစ္ခုလံုး အေျခတက် (Well Established) ပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းေရာက္လာေတာ့ မုတ္သံုေလေတြဟာ မိုးတြင္းကာလႀကီးမွာကိုပဲ အေျခတက်မရွိေတာ့တာမ်ားလာပါတယ္။ မၾကာမၾကာ အား ျပတ္ေတာက္တာေတြ ျဖစ္ျဖစ္လာပါတယ္။ အဲဒီလို ျဖစ္ၿပီဆိုရင္ေတာ့ မုတ္သံုတိမ္ေတြအစား မိုးတိမ္ေတာင္ေတြ အစားထိုး ၿပီး ျဖစ္လာေတာ့တာပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ မိုးတိမ္ေတာင္ေတြဟာ အရင္တုန္းကလို မိုးႀကိဳ၊ မိုးလြန္ကာလေတြ သာမက အခုေနာက္ပိုင္းမွာ မိုးတြင္းကာလမွာပါ အျဖစ္မ်ားလာတာေၾကာင့္ ေလဆင္ႏွာေမာင္းတိုက္တာေတြ၊ မိုးႀကိဳးပစ္ တာေတြ၊ မိုးသီးေၾကြက်တာေတြ၊ ေလျပင္းတိုက္တာေတြ၊ လွ်ပ္တစ္ ျပက္ေရႀကီးတာေတြ၊ ေျမၿပိဳက် တာေတြ ၂၀ဝ၆ ခုႏွစ္ကစၿပီး ႏွစ္စဥ္ ပိုမိုအျဖစ္မ်ားလာတာကိုေတြ႕ရပါေတာ့တယ္။ မိုးႀကိဳးပစ္ခံရလို႔ ေသဆံုးရသူအေရအတြက္ေတြဟာလည္း တစ္ႏွစ္ထက္တစ္ႏွစ္ တိုးတက္မ်ားျပားလာေနပါတယ္။   အဆိုးဆံုးကေတာ့ ၂၀ဝ၆ ခုႏွစ္က စၿပီး ၂၀၁၀ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္အထိ ငါးႏွစ္ဆက္တိုက္ ျမန္မာႏိုင္ငံကို မုန္တိုင္း ဝင္ ေရာက္ ခံရတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအထဲမွာ မာလာ (၂၀ဝ၆)၊ နာဂစ္ (၂၀ဝ၈) နဲ႔ ဂီရိ (၂၀၁၀) မုန္တိုင္း တို႔ဟာ အပ်က္အစီးအေသအေပ်ာက္ မ်ားခဲ့တဲ့ ဆိုက္ကလုန္းမုန္တိုင္းေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုသဘာဝေဘး ေတြကေတာ့ ေနာက္ပိုင္းႏွစ္ေတြမွာ ႏွစ္စဥ္သတိထားရမယ့္အရာေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ အဆိုးဆံုးကေတာ့ မိုးရြာသြန္းမႈပံုစံေတြ ေျပာင္းလဲလာတာျဖစ္ပါ တယ္။ အရင္တုန္းကလို မုတ္သံုမိုးေတြက မမွန္ေလေတာ့ မိုးရြာ သြန္းမႈေတြဟာ မိုးေရခ်ိန္ ပမာဏ၊ ေနရာအားျဖင့္ ျဖန္႔ေဝမႈ၊ အခ်ိန္အား ျဖင့္ ျဖန္႔ေဝမႈ၊ မိုးအင္အားအားလံုး ေျပာင္းလဲ ကုန္ ပါ ေတာ့တယ္။ မုတ္သံုေလ က်ဆံုးမႈေၾကာင့္ မိုးေရခ်ိန္ေလ်ာ့က်လာတယ္။ မိုးကာလ တိုေတာင္းလာတယ္။ မိုးရြာသြန္းမႈျပင္းထန္လာတယ္။ မိုးတြင္းမွာ မိုးမ်ားၿပီး ေရႀကီးတဲ့ေနရာက ႀကီးေနၿပီး မိုးျပတ္တဲ့ေနရာက ေရစုပ္ စက္သံုးၿပီး ေရသြင္းစိုက္ပ်ိဳးေနရတယ္။ အခ်ိန္တိုတိုအတြင္း စုစည္း ရြာသြန္းတဲ့မိုးပံုစံေၾကာင့္ ေျမသားေတြ ထိခိုက္ကုန္ၿပီး ေျမဩဇာခန္း ေျခာက္လာတယ္။ ေရစီးေတြ ျပင္းထန္ျမန္ဆန္ကုန္လို႔ ေျမႀကီးက ေအာင္းေရမရ လိုက္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။   ဒါေၾကာင့္ မိုးျပတ္လို႔ အပင္ကေရ ေတာင္းတဲ့အခါ ေျမႀကီးက ေပးစရာေအာင္းေရ (Storage မရွိေတာ့လို႔ စိုက္ပ်ိဳးပင္ေတြမရွင္တာ၊ အထြက္ေလ်ာ့တာေတြ ႏွစ္စဥ္ႀကံဳေတြ႕ေနရ တယ္။ အခ်ိန္အခါမဟုတ္ ရြာတဲ့ မိုးေတြမ်ားေနလို႔ ရိတ္ခ်ိန္၊ သိမ္းခ်ိန္ ေတြမွာ မိုးေတြရြာေနလို႔ အပင္ေတြ ထိခိုက္ပ်က္စီးကုန္ရပါေတာ့တယ္။ ဒါဟာ တစ္ခါတစ္ရံ တစ္ႏွစ္စ တစ္ခါ ႀကံဳေတြ႕ရတာ မဟုတ္ေတာ့ ဘူး။ ႏွစ္စဥ္ အၿမဲေတြ႕ေနရတာ ျဖစ္လာပါတယ္။ ပူျပင္းေျခာက္ေသြ႕တဲ့ရာသီကိုျဖစ္ေစတဲ့ အယ္လ္နီညိဳရာသီဥတု၊ ေအးၿပီးစြတ္စိုတဲ့ရာသီဥတုကိုျဖစ္ေစတဲ့ လာနီညာ ရာသီဥတု၊ ဒါေတြ ဟာ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္မတိုင္မီက ငါးႏွစ္-ခုနစ္ႏွစ္မွ တစ္ခါဆိုသလိုပဲ ျဖစ္ပါ တယ္။ အခု ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ အထူးသျဖင့္ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္မ်ားက စၿပီး ၂ ႏွစ္တစ္ခါ တစ္ခါတေလ ႏွစ္စဥ္ဆိုသလို အျဖစ္မ်ားလာ ပါတယ္။ ပံုမွန္ရာသီဥတုရွိတဲ့ ႏွစ္ေတြရွားလာပါတယ္။ အစြန္းေရာက္ ရာသီဥတုႏွစ္ေတြပဲ ေဘာင္ဘင္ခတ္ ေနပါေတာ့တယ္။ ရာသီဥတု ေျပာင္းၿပီဆိုတာနဲ႔ ဝန္တင္ေဆာင္တဲ့ ႏြားလားေနာက္ လွည္းဘီး စက္ဝန္းလိုက္သျဖင့္ ေနာက္က ကပ္ပါလာတာကေတာ့ သဘာဝေဘးေတြ ပါပဲ။ အခုလည္း မတ္လ ကုန္ရင္ ၿပီးေတာ့မယ္ထင္ထားခဲ့တဲ့ လာနီညာ ျဖစ္စဥ္ဟာ မၿပီးဆံုးခဲ့ဘဲ ေမလကုန္အထိ ဆက္ရွိေနဦးမယ္လို႔ ေတြ႕ ထားရျပန္ပါၿပီ။ လာနီညာႏွစ္ဆိုရင္ မုန္တိုင္းေတြ ပံုမွန္ထက္ပိုအျဖစ္ မ်ားတတ္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ ကိုလည္း မုန္တိုင္းေတြ ဝင္တတ္ေသးတာမို႔ ...။     ေမာင္ထြန္းလြင္ မိုးေလဝသ       ဒီေနရာမွရယူေဖာ္ျပသည္။ http://www.yoyarlay.com/opinions/ts-news/environment/5962-2011-05-02-10-38-32 View doc View Post on Facebook · Edit email settings · Reply to this email to add a comment.